Afvallen

Intermittent fasting: gezond of gevaarlijk?

1 maart 2024
Alex Schulz

Het lijkt erop dat elke influencer het tegenwoordig doet - van Kim Kardashian tot Elon Musk, allemaal zweren ze bij intermittant fasting alsof het de heilige graal van diëten is. Recent onderzoek wijst echter uit dat het niet alleen voordelen biedt maar dat er ook risico's verbonden zijn aan deze eetstijl.

Wat is intermittent fasting?

Intermittent fasting (IF) is een dieetbenadering waarbij perioden van vasten worden afgewisseld met periodes van eten. De biologische werking van intermittent fasting is complex en omvat verschillende fysiologische processen in het lichaam. Hoewel het al eeuwenlang wordt beoefend, heeft IF de afgelopen jaren aanzienlijke populariteit gekregen vanwege mogelijke gezondheidsvoordelen en effectiviteit bij gewichtsbeheersing.

Tijdens de vastenperiode, wanneer geen voedsel wordt geconsumeerd, ondergaat het lichaam verschillende aanpassingen om energie te leveren en het metabolisme te reguleren. Een van de belangrijkste veranderingen is de daling van de insulinespiegels, waardoor het lichaam overschakelt van het gebruik van glucose als energiebron naar het verbranden van opgeslagen vetten voor energie. Dit proces staat bekend als ketose, waarbij vetten worden afgebroken tot ketonlichamen die als brandstof dienen voor cellen, met name de hersenen.

Het basisidee achter IF is eenvoudig: afwisselend vasten en eten gedurende specifieke tijdsperioden. Er zijn verschillende populaire IF-protocollen, waaronder:

1. 16/8-methode:

Deze methode omvat een dagelijkse vastenperiode van 16 uur, gevolgd door een eetvenster van 8 uur. Bijvoorbeeld, vasten van 20.00 uur 's avonds tot 12.00 uur' s middags de volgende dag, met eten tussen 12.00 uur en 20.00 uur.

2. 5:2-dieet:

Met deze aanpak vast je twee dagen per week, terwijl je de andere vijf dagen normaal eet. Tijdens de vastendagen consumeer je doorgaans slechts een beperkt aantal calorieën, bijvoorbeeld 500-600 calorieën per dag.

3. Omgekeerd vasten:

Hierbij worden de gebruikelijke eet- en vastenperiodes omgekeerd. In plaats van overdag te eten en 's nachts te vasten, eet je overdag niets en consumeer je al je calorieën binnen een korter tijdsbestek in de avond.

De vermeende voordelen van intermittent fasting

IF heeft verschillende potentiële voordelen voor de gezondheid, waaronder gewichtsverlies, verbeterde stofwisseling, verhoogde insulinegevoeligheid en volgens sommigen - zoals longevity guru Brian Johnson - zelfs een levensverlengende werking. Studies hebben aangetoond dat IF kan helpen bij het reguleren van bloedsuikerspiegels, het verminderen van ontstekingen en het verbeteren van hartgezondheid.

Daarnaast stimuleert intermittent fasting de productie van bepaalde groeihormonen, zoals het menselijk groeihormoon (HGH), wat kan bijdragen aan spierherstel en -groei. Net als bij calorische restrictie worden cellulaire processen zoals autofagie gestimuleerd, waarbij beschadigde cellulaire componenten worden afgebroken en gerecycled, wat kan leiden tot een verbeterde celreparatie en verjonging.

Wanneer het lichaam vervolgens weer voedsel binnenkrijgt tijdens de eetperiode, worden verschillende herstel- en opbouwprocessen in gang gezet. Voedingsstoffen worden opgenomen en gebruikt voor energie, celherstel en groei, terwijl het metabolisme wordt gestimuleerd.

Wat wetenschappers zeggen over de vermeende voordelen van intermittent fasting:

"Intermittent fasting heeft aangetoond gunstige effecten te hebben op het metabolisme, zoals het verhogen van de vetverbranding en het verbeteren van de insulinegevoeligheid, wat kan bijdragen aan gewichtsverlies en het voorkomen van obesitas-gerelateerde aandoeningen."
"Intermittent fasting kan gunstig zijn voor het verminderen van ontstekingen en het verbeteren van metabole gezondheid."
"Door periodiek te vasten, kunnen we ook de celreiniging en -reparatieprocessen in ons lichaam stimuleren, zoals autofagie, wat kan helpen bij het verjongen van cellen en het verminderen van het risico op chronische ziekten."
"Een van de meest opvallende voordelen van intermittent fasting is de mogelijke bescherming tegen veroudering en leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang. Het kan de hersenfunctie verbeteren en het risico op neurodegeneratieve aandoeningen verminderen."
"Wat intermittent fasting zo aantrekkelijk maakt, is dat het niet alleen gunstig is voor de fysieke gezondheid, maar ook voor de mentale helderheid en het welzijn. Veel mensen rapporteren verbeterde concentratie, focus en stemming tijdens het beoefenen van intermittent fasting."

Recent onderzoek en risico's van intermittent fasting

Terwijl sommigen IF prijzen voor gewichtsverlies en mogelijke gezondheidsvoordelen, waarschuwen recente studies voor mogelijke gevaren. Hier 4 voorbeelden van hoe intermittent fasting slecht kan zijn voor je gezondheid:

1. Intermittent fasting en een verhoogd risico op hart en vaatziekten

Recent onderzoek heeft de aandacht gevestigd op een mogelijke link tussen intermittent fasting (IF) en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Wetenschappers uit China en America volgden 20.000 Amerikanen die hun maaltijden binnen 8 uur namen. Het onderzoek nam 15 jaar in beslag en is daarmee het langst lopende onderzoek naar intermittent fasting tot nu toe.

De resultaten zijn verontrustend. De wetenschappers stelden vast dat langdurig periodiek vasten de kans om te overlijden aan hartziekten met 91 procent verhoogt. Bij mensen met bestaande gezondheidsproblemen was het risico op overlijden aan een hartziekte of beroerte 66 procent hoger. Mensen met kanker overleden eerder aan hun ziekte wanneer ze periodiek vastten dan mensen met een normaal eetpatroon.

Wat wetenschappers zeggen over het verhoogde risico op hart en vaatziekten door intermittent fasting:

"Onze bevindingen suggereren een verband tussen intermitterend vasten en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Mensen moeten voorzichtig zijn en hun dieetkeuzes zorgvuldig overwegen, vooral als het gaat om IF."
"Onze bevindingen suggereren dat intermittent fasting kan leiden tot verstoringen in het lipidenprofiel, bloeddruk en ontstekingsniveaus, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van hart- en vaatziekten."
"Het is essentieel dat mensen die overwegen om intermittent fasting te proberen, zich bewust zijn van de mogelijke risico's, vooral als het gaat om hartgezondheid."

Belangrijk is om te benadrukken dat dit onderzoek zeer actueel is en dat het nog niet gepubliceerd is. De biologische mechanismen die ten grondslag liggen aan het verhoogde risico op overlijden zijn nog niet volledig in beeld.

2. Intermittent fasting en verlies van spiermassa

Een van de veelvoorkomende zorgen bij intermittent fasting is het potentiële verlies aan spiermassa. Deze zorg is begrijpelijk omdat spiermassa belangrijk is voor het behoud van een gezond metabolisme en algemene lichamelijke functies.

Tijdens de vastenperiode heeft het lichaam een beperkte toegang tot voedingsstoffen, waaronder eiwitten, die essentieel zijn voor spierherstel en -opbouw. Als gevolg daarvan kunnen sommige mensen zich zorgen maken dat het lichaam spiereiwitten gaat afbreken om in zijn energiebehoeften te voorzien.

Wetenschappers benadrukken dat het daarom extra belangrijk om de juiste voedingsstoffen binnen te krijgen tijdens de eetperiodes, met name eiwitten, om spierverlies te voorkomen tijdens intermittent fasting. Daarnaast kan het combineren van intermittent fasting met regelmatige lichaamsbeweging, met name krachttraining, helpen om spiermassa te behouden en mogelijk zelfs te vergroten.

3. Intermittent fasting en verstoorde hormoon levels

Naast het cardiovasculaire risico benadrukken experts ook de mogelijke stressreactie van het lichaam op IF. IF kan een stressreactie in het lichaam veroorzaken, vooral bij mensen die gevoelig zijn voor stress of die al een hoge mate van stress ervaren in hun dagelijks leven. Tijdens vastenperiodes stijgen de niveaus van het stresshormoon cortisol, wat kan leiden tot negatieve effecten op het metabolisme en de algehele gezondheid.

Wat wetenschappers zeggen over dit onderwerp:

"IF kan een stressreactie in het lichaam veroorzaken, met verhoogde cortisolniveaus en verstoring van de hormonale balans. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor het metabolisme en de algehele gezondheid op lange termijn."
"Voor sommige individuen, met name degenen die al een hoge mate van stress ervaren, kan IF nog meer druk toevoegen. Mensen die zichzelf zwaar belasten door werk, sport of burn-out, moeten voorzichtig zijn met IF. Het kan de fysieke en mentale veerkracht verder ondermijnen."
"Het is belangrijk om voorzichtig te zijn bij het beoefenen van intermittent fasting, vooral voor mensen met een voorgeschiedenis van eetstoornissen, chronische stress of bepaalde medische aandoeningen, omdat het dieet hun gezondheid en welzijn kan schaden."

4. Intermittent fasting en risico op nutriënten tekort

Intermittent fasting kan ook leiden tot onvoldoende inname van essentiële voedingsstoffen, waaronder vitaminen, mineralen en vezels. Vooral bij langdurige vastenperiodes kan het moeilijk zijn om alle benodigde voedingsstoffen binnen te krijgen, wat kan leiden tot tekorten en gezondheidsproblemen op de lange termijn.

Conclusie

Over het algemeen wordt verondersteld dat intermittent fasting verschillende gunstige effecten kan hebben op de gezondheid, waaronder gewichtsverlies, verbeterde insulinegevoeligheid, verlaagde ontstekingen en verlengde levensduur. Echter, recente onderzoeken suggereren dat intermittent fasting op de lange termijn schadelijke effecten kan hebben op de gezondheid zoals een verhoogd risico op hart en vaatziekten.

Voor nu lijkt daarom het devies: als je periodiek vast doe het met mate en eet vooral gezond. Binnenkort meer over dit onderwerp.